سبک پست مدرن

سبک پست مدرن پیکره پیچیده و متنوعی از اندیشه ها و نظریاتی است که در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی سر برآورد.
نظریات پست مدرنیسم و نقد آن از مدرنیسم در زمینه‌های عقلانیت، ایده ئولوژی، کثرت گرایی، تاریخ، رسانه‌ها، زبان و تکنولوژی قابل بررسی است.

تفکر پست مدرن

بعضی پست مدرن را دوره فراصنعتی تلقی کرده‌اند. عده‌ای هم آن را دوره‌های متفاوت از مدرن می‌دانند. تفکر پست مدرن مشکلات امروز جوامع مانند مدرن را کم بها شدن حیثیت انسان می‌داند.

هابرماس معتقد است که کاربرد پسا بیشتر تداوم جریانی را ثابت می‌کند، نه پایانش را. در تفکر پست مدرن تاکید بر وجه محلی یا بومی در مقابل قطب‌بندی جهانی و فردی، عینی و ذهنی پیشی می‌گیرد. تفکر پست مدرن هر گفتگو را به جای آنکه مکالمه یا دیالوگی ببیند و شریک بداند، آن را نوعی بازی و رویارویی بین دو رقیب می‌داند.

1- رابرت ونچوری

از دهه شصت میلادی سبک پست مدرن در معماری مطرح شد. از آن زمان انتقادات زیر بنایی به اندیشه منطق‌گرا و تکنومدار معماری مدرن وارد گردید. آغازگر این جنبش کسی نبود مگر یکی از شاگردان لویی کان به نام رابرت ونچوری. وی در جواب شعار میس که اظهار داشته کمتر بیشتر است، بیان می‌کند که کمتر کسل کننده است. از نظر ونچوری معماری تنها تکنیک نیست بلکه مسائل بسیار پیچیده و متضاد در ساختمان وجود دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت. او معتقد بود ساختمان‌ها نمی توانند همه دارای یک فرم و فلسفه باشند. ونچوری سبک بین الملل را کاملا مردود می‌داند. به جای آن معتقد به زمینه گرایی است. ونچوری سعی می‌کند تا مجددا ارتباط معماری و ساختمان‌ها را با هویت انسانی برقرار کند.

1-1- خانه مادر ونچوری

خانه مادر ونچوری اولین ساختمان ساخته شده به سبک پست مدرن و نماد این معماری است. ونچوری در طرح خود از نمادهایی همچون بام شیبدار، پنجره، قوس سردر ورودی و لوله دودکش استفاده کرد که در غرب از جمله در آمریکا نمادها و نشانه های یک خانه شمرده می‌شود. نمای این ساختمان به صورت متقارن طراحی شده است. ولی به دلیل پیچیدگی‌ها و ملزومات خاص در چیدمان اتاق ها در نمای ساختمان پنجره‌ها به صورت نامتقارن طراحی شده‌اند.

در سمت راست فضاهای نیمه خصوصی همچون آشپزخانه، پذیرایی و ناهارخوری قرار دارد. در سمت چپ فضاهای خصوصی همچون اتاق خواب‌ها و حمام طراحی شده است. این عدم تقارن و دوگانگی در چیدمان پلان، در نما توسط بام شیبدار، دیوار زیر دودکش و قوس تزیینی در بالای سردر ورودی به یگانگی و وحدت تبدیل شده است.

• 

• 

لذا وحدت و یکپارچگی از طریق حذف المان‌های مختلف ساختمان به دست نیامده است؛ بلکه همه تناقضات و پیچیدگی‌های خانه در این طرح وجود دارد و وحدت در عین کثرت با شامل نمودن کلیه موارد موجود در بنا پدید آمده است.

بیشتر بیشتر است

چارلز مور دیگر معمار سبک پست مدرن در جواب شعار میس می گوید بیشتر بیشتر است؛ به جای کسرگرایی و حذف صورت مسئله باید جمع گرایی را مورد توجه قرار داد و راه حل مناسب برای مجموعه ای از مسائل یافت.
از نظر معماری پست مدرن این مسائل را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
1.خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی افرادی که از آن ساختمان استفاده می کنند.
2.خصوصیات شهری، خیابان، میدان، کوچه و مغازه
3.شرایط اقلیمی، رطوبت، سرما، گرما، جنگل و صحرا
4.نحوه زندگی روزمره اهالی ساختمان، نیازهای آن ها، عادات آن ها، طرز استفاده و پیش زمینه های ذهنی آن ها در رابطه با فرم های زیستی.

2- چارلز جنکز

چارلز جنکز تاریخ نگار و منتقد معماری دیگر نظریه پرداز مهم سبک پست مدرن است. او کتابی به نام زبان معماری پست مدرن را به رشته تحریر درآورد. جنکز در این کتاب تاریخ دقیق مرگ معماری مدرن را زمانی اعلام می‌کند که مجموعه آپارتمان‌های مسکونی پروت ایگو در شهر سنت لوییس آمریکا توسط دینامیت منهدم شد (15 ژوئیه 1972، ساعت 3:23 بعد از ظهر).

جنکز بیان می‌کند که این مجموعه آپارتمان‌ها نماد معماری مکعب شکل و بدون تزیینات مدرن بود. بسیاری از اصول طراحی آن منطبق با اصول مطرح شده در کنگره سیام بود.
بر طبق نظر جنکز معمار نباید خود به تنهایی ساختمان را طراحی کند. بلکه باید همکار و مشاور استفاده کنندگان باشد. الگوی شکل ساختمان باید آن چیزی باشد که ساکنان آینده ساختمان با آن انس و آشنایی دارند و می توانند با آن ارتباط برقرار کنند.
جنکز کتاب دیگری را نیز به نام کلاسیسیم پست مدرن منتشر کرد. در این کتاب نیز او به بسط و تبیین نظریه معماری پست مدرن پرداخت. آثار مهم معماران این سبک را از زبان خود معماران در غرب و ژاپن تدوین نمود.

به معماری پست مدرن معماری پاپ یا معماری مردمی نیز می گویند. زیرا در این معماری از احجام، تزیینات و رنگ‌هایی عامه پسند و جالب توجه برای عموم استفاده می‌شود.

3- میدان ایتالیا

یکی از طرح‌های محوری سبک پست مدرن میدان ایتالیا توسط چارلز مولر انجام شده است. این میدان برای ایتالیایی تباران مقیم شهر نئوارلئان در آمریکا احداث گردید.
مور در طرح خود توجهی به بافت اطراف سایت که نمادی از یک شهر آمریکایی معمولی بود نکرد؛ بلکه منبع الهام او در این طرح میدان‌های ایتالیا و بالاخص فواره تروی در شهر رم بود. در میدان جدید همانند میدان قدیم ساختمان، مجسمه، محوطه و خصوصا آب و فواره به صورت یک مجموعه به هم تنیده به نمایش گذاشته شده است.

مور در طراحی سایت پلان این میدان نقشه شبه جزیره ایتالیا را بر روی پلان این میدان پیاده کرد. از آنجا که اکثر ایتالیایی تباران شهر نئواورلئان از جزیره سیسیل هستند لذا جزیره سیسیل در وسط این میدان قرار داده شد و مرکز پرگار در وسط جزیره سیسیل قرار گرفت. در شمال کشور ایتالیا کوه‌های آلپ قرار دارد که سرچشمه اکثر رودخانه‌های این کشور است. در این میدان نیز شمال نقشه ایتالیا مرتفع است و آب فواره‌ها از آنجا به پایین جریان پیدا می‌کند. ستون‌های سنگی توسکان، دوریک، ایونیک و کورنتیندر میدان ایتالیا با مصالحی همچون بتن و ورق گالوانیزه اجرا شده است.

معماران سبک پست مدرن

از معماران شاخص سبک پست مدرن می‌توان به مایکل گریوز، چارلز مور، استانلی تایگرمن، رابرت استرن در آمریکا؛ جیمز استرلینگ، ریکاردو بوفیل، ماریو بوتا، آلدو راسی و هانز هولاین در اروپا؛ آتارا ایسوزاکی، کیشوکوروکاوا و اسامو ایشی یاما در ژاپن اشاره کرد.

در ایران سبک پست مدرن پس از انقلاب مطرح شد و اغلب بناهای ساخته شده در شهرهای بزرگ بدون توجه به اقلیم هر منطقه و فقط بر اساس تقلید صرف از مجلات معماری غرب ساخته شده بودند. شیخ زین الدین، کلانتری و صفامنش که الگوی آنها معماری دوره قاجار بود بیشتر به اصول و مبانی پست مدرن نزدیک هستند.

فیلیپ جانسون از معماران معروف سبک مدرن در اواخر دهه هفتاد به جمع معماران پست مدرن پیوست که به عنوان نمونه می توان از برج AT & T نام برد که به سبک پست مدرن طراحی شده است.

4- پست مدرن سفید

همزمان با انتقاداتی که از معماری مدرن وجود داشت کتابی به عنوان پنج معمار در نیویورک به چاپ رسید که معمارانی چون پیتر آیزنمن، مایکل گریوز، چارلز گواتمی و ریچارد میر مطالبی درباره ساختمان‌های خود بیان کرده بودند. این معماران ساختمان‌های مدرن و سفید رنگ کوربوزیه را الگوی خود قرار دادند. به همین علت سبک آنها به نام پست مدرن سفید نام گرفت و سبک پست مدرن رابرت ونچوری به دلیل التقاطی از موضوعات مختلف پست مدرن خاکستری نامیده شد.
این سبک برخلاف معماری پست مدرن خاکستری حوزه نفوذ محدودی داشت. حتی پنج معمار معروف سبک پست مدرن سفید نیز به سبک‌های دیگر گرایش پیدا کردند. در حال حاضر چهره شاخص این سبک ریچارد میر است.

معماری پست مدرن سفید به لحاظ تشابه زیاد به معماری مدرن بعدها به نام نئومدرن (مدرن جدید) خوانده شد.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•